Sakarya’ya dair geçmişten günümüze birçok eser kaleme alındı. Bu eserler Sakarya’nın siyasî, tarihî, edebî, coğrafî vb. birçok konuyu ele almaktadır. Sakarya’ya dair okunabilecek ve araştırma yapılabilecek eserleri Sosyal54 olarak sizler için derledik.

1) Adapazarı Kitaplığı bünyesinde İrfan Nişancık tarafından 2007 yılında yayına hazırlanmış olan, ‘Adapazarı Tiyatro Tarihi’ adlı kitabı, şehrimiz kültürel birikimine büyük bir katkıdır. Bu kitapta, Adapazarı’nda tiyatroya emek vermiş irili ufaklı her grup ve şahsa ilişkin, titizlikle derlenmiş veriler bulacak ve ilimizin tiyatro geçmişinin ne kadar görkemli olduğunu göreceksiniz.

2) Sakaryalı özdeyiş sanatçısı ve yazar Ş. (Mehmed Selahaddin ŞİMŞEK)’nin (29.08.1953 / 02.04.1994) hayatını, eserlerini, çalışmalarını tanıtan ve hakkında yazılanlardan oluşan, 16 sayfalık bir kitaptır. Adapazarı Büyükşehir Belediyesi tarafından 1997 tarihinde yayınlanmıştır.

3) 17 Ağustos 1999 depreminde büyük bir maddi manevi yıkıma uğrayan Adapazarı’nın görüntülerini gelecek nesillere aktarmak doğrultusunda; fotoğraf sanatçıları Hüsnü GÜRSEL, Servet SEZGİN ve Fatih GÜRSEL ile Sakarya Büyükşehir Belediyesi’nin arşiv fotoğraflarından oluşan 48 sayfalık görsel bir kitaptır. Aralık-1999 tarihinde yayınlanmıştır.

4) Sakarya’da yetişmiş veya hayatlarının bir bölümünde Sakarya’da yaşamış 65 şairin kısa hayat öyküleri ve örnek şiirlerinden oluşan, 256 sayfalık bir kitaptır. 2000 tarihinde yayımlanmıştır.

5) Adapazarı Şehir Kültürü oluşturma ve Sakarya’nın ulusal düzeydeki değerlerini kamuoyuna tanıtma amacına yönelik olarak, 32’si telif, 43’ü çeviri toplam 76 esere imza atan, Türk Edebiyatında şair, romancı, öykü ve senaryo yazarı olarak iz bırakan Faik Baysal’ın (Adapazarı – 01.12.1922 / İstanbul – 9 Aralık 2002) yayınlanmamış şiirleriyle kendisiyle yapılmış söyleşiler ve hakkında yazılmış yazılardan oluşan “Gül Sancısı”, 88 sayfalık bir kitaptır. 2001 yılında yayımlanmıştır.

6) 1901 yılından bu yana 100 yıllık tarihi fotoğraflardan yola çıkarak; şehrin 1901- 2004 yıllarına ait 320 belgesel görüntüsünden oluşan “Dünden Bugüne Adapazarı”, 328 sayfalık bir kitaptır. Yaşları ortalama 70-90 arası Sakaryalı bir heyetin danışmanlığında hazırlanan kitap, 2004 tarihinde yayımlanmıştır.

7) Adapazarı Şehir Kültürü oluşturma ve ilimizin Cumhuriyet dönemini aydınlatma amacına yönelik olarak, başta Sait Faik Abasıyanık olmak üzere ilimizden yetişen 19 şair-romancı-hikayeciyi inceleyen “Cumhuriyet Dönemi Sakarya’da Türk Edebiyatı”, 154 sayfalık bir kitaptır. Yrd. Doç. Dr. Mehmet Emin Ertan tarafından hazırlanan kitap, 2004 tarihinde yayımlandı.

8) Sakarya tarihini aydınlatma amacına yönelik olarak, Sakarya ilinde yer alan Malagina, Mekece, Paşalar, Bağlarbaşıi Çoban (Boğazkesen), Adliye, Seyifler, Harmantepe, Mağara, Domuztepe, Tersiye, Kabaıa (Geyve), Taraklı ve Şeyhler (Kaynarca) kalelerini konumu, tarihçesi, mimarisi ve savunma teknikleriyle inceleyen “Sakarya Kaleleri”, 116 sayfalık bir kitaptır. Fahri Yıldırım tarafından “Sakarya’da Bizans Dönemi Kaleleri” Sakarya genelindeki Bizans öncesi kalelerinin de eklenmesiyle 2004 tarihinde yayımlanmıştır.

9) Adapazarı Büyükşehir Belediyesi, adları Sakarya ile anılan, Türk öykücülüğünün büyük ismi Sait Faik Abasıyanık’ın, Adapazarı veya çevresindeki mekânlara değindiği tüm hikayelerini (26 hikaye) bir derleme halinde Sakaryalı edebiyatseverlerle buluşturdu.

10) Sakarya Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlanan bu kitapta, Faik Baysal’ın daha önce yayınlanmamış şiirlerinin yanında, öykü ve romanlarından numuneler bulacaksınız. Kendisiyle yapılmış çeşitli söyleşilerin, muhtelif gazete ve dergilerde, önemli eleştirmenler tarafından hakkında yazılmış yazıların da yer aldığı bu eserde, Faik Baysal’ın romancılığı, şairliği ve hikâyeciliği üzerine değerlendirmeler de okuma fırsatı bulacaksınız.

11) Sakarya Büyükşehir Belediyesi’nin 21. yayını olan bu kitap, Sakarya Üniversitesi’nden Doç. Dr. Engin Yılmaz’ın uzun ve meşakkatli bir süreçte, titizlikle hazırladığı bir araştırmadır. Engin Yılmaz, Türk edebiyatı sahasında geniş bir tarama yaparak, gerek şiirlerinde ve hikâyelerinde, gerekse romanlarında, Sakarya ve çevresini konu edinmiş yazarlarımızı tespit etmiş ve söz konusu metinlerin derlemesini yapmakla kalmayıp, geniş çaplı bir tahlile de girişmiş.

12) Sakarya Büyükşehir Belediyesi’nin 22. yayını olan elinizdeki eser, Sakarya ilinin, Evliya Çelebi’nin “…bağlı bahçeli, dere içinde beş yüze yakın mamur evi olan şirin bir kasabadır” sözleriyle anlattığı Taraklı ilçesinde bulunan, Osmanlı dönemine ait mezar taşlarını konu edinmektedir. Bu spesifik araştırma, Taraklı’nın kültürel dokusuna ait onlarca sarsıcı tarihi vesikayı kayda geçirmesi yönünden, çok önemli bir çalışmadır.

13) Şair Ercan Yılmaz’ın bir kısmı Bizim Sakarya Gazetesi’nde Adapazarı ve Sapanca Gölüne dair yayımlanmış yazılarından oluşmaktadır.

14) Sakarya’nın tarihi köprülerini ele alan bu değerli çalışma, şehrimizin tarihi konusundaki duyarlılığınızı geliştirecek.

15) Sakarya Büyükşehir Belediyesi tarafından düzenlenen doğa yürüyüşlerinden karelerin yer aldığı bu çalışma Sakarya’nın dört mevsim güzelliğini yansıtıyor.

16) Bağ Çorbası bir denemeler kitabı. İçinde otuz sekiz deneme var. Hepsi de Adapazarı’na ait. Adapazarlı usta yazar Necati Mert tarafından kaleme alınan bu eser Sakarya Büyükşehir Belediyesi tarafından yayın hayatına kazandırıldı.

17) Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlanan Sakarya’nın Çınarları “Ömrüne Bereket” kitap çalışması Sakarya’da yaşayan 100 yaşının üzerindeki yaşlılar için hazırlanmıştır.

18) Sakarya Büyükşehir Belediyesi Turizm ve Tanıtım Müdürlüğü tarafından hazırlanan bu çalışma Sakarya’nın doğal güzelliklerini detaylıca ele alıyor. Aynı zamanda bir turizm rehberi değeri taşıyan bu çalışma Türkçe – İngilizce olarak yayımlanmıştır.

19) Geçmişten Günümüze Sakarya kitabı, 23-25 Kasım 2017 tarihinde Sakarya Büyükşehir Belediyesi tarafından düzenlenen geniş katılımlı Sempozyumun bildirilerinden oluşmaktadır. Bu eser Sakarya’ya dair yapılmış olan en geniş kapsamlı akademik çalışma olarak değerini korumaktadır.

20) Sakaryalı Yazar Cihat Zafer tarafından kaleme alınan bu eser, Sakarya’nın yakın tarihine dair kaleme alınmış önemli bir eser olarak Değişim Yayınları tarafından yayımlandı. Kendi hayatında ve aleminde yer edinmiş Adapazarı’nı kağıda döken Cihat Zafer kişiler ve mekânlar üzerinden geniş bir Adapazarı hikâyesine davet ediyor okurlarını.

21) “Osmanlı Mimari ve Mezar Taşı Kitabelerinde Sakarya” kitabı Sakarya’da bulunan tüm Osmanlı Mimari ve Mezar Taşları kitabelerinin çözümlenmesiyle ortaya çıkmıştır. Sakarya Büyükşehir Belediyesi tarafından yayın hayatına kazandırılan kitap, Sakarya tarihini mezar taşları üzerinden okuma fırsatı sunuyor.

22) Adapazarı Yazıları, bu şehrin XX. Yüzyıl serencamıdır. Adapazarı Yazıları’nda anlatılan Adapazarı’dır, sizin, dedelerinizin ve arkadaşlarının hikayesidir. Adapazarı’nı severek biraz da hüzünlenerek okuyacağınızı düşünüyoruz.

23) Bizim Sakarya gazetesi tarafından hazırlanan bu kitap Adapazarı’ndan Sakarya’ya ismiyle fotoğraflar eşliğinde bir Sakarya tarihi sunuyor.

24) “Kalbimizde Bir Mevsim Sakarya” Sakaryalı yazar, düşünür ve sanatkârların alemindeki Sakarya’yı anlattıkları bir eser. Sakarya Büyükşehir Belediyesi tarafından yayına hazırlanan eserde birçok kıymetli isim Sakarya’yı anlatıyor.

25) Adapazarı Belediyesi eski başkanlarından Erkal Etçioğlu’nun kaleme aldığı bu eser Sakarya’ya dair önemli bir anı niteliği taşıyor.

26) Ada’dan Pazara Sakarya isimli tarih kitabında Sakarya’nın Ekonomisi, idari yapısı, sosyal hayatına dair detaylı bilgilere ve özel fotoğraflara yer verildi.

27) “Kültürel Renkleriyle Sakarya” kitabı Ali Aktaş tarafından kaleme alınmış ve Sakarya’da yaşayan birçok milletin göç hikâyesini konu edinen eserdir.

28) Uzun yıllar akademinin, bürokrasinin ve siyasetin içinde olan Prof. Dr. Mustafa İsen’in bu çalışması bir muhacir köyünün anatomisi niteliğindedir. Türkiye’de muhacir kime denir? Osmanlı’dan günümüze nerelere yerleşmişler? Beraberlerinde getirdikleri kültürlerini nasıl korumuşlar? Sonrasında Türkiye’de başlayan hızlı değişim dalgasıyla nasıl dönüşmüşler?

Ve bunlar gibi birçok sorunun cevabını anlamak için 1960’lardan günümüze Nalköyü ve civarını, İsen’in kaleminden dinlemek yeterli olacaktır.

29) XIX. Yüzyılda Adapazarı ismiyle yayın hayatına kazandırılan bu kitap dönemsel bir Adapazarı okumasına davet ediyor okurlarını. Eser, Resul Narin imzasını taşıyor.

30) Necati Mert, taşrada bir kitabevini yaşatma macerasını anlatıyor. Kitapçılık macerasının etrafında, taşra hayatını anlatıyor: Çek tahsildarını “komünist!” diye kovalayan kitapçıyı, dolandırıcıya para kaptıran dağıtımcıyı, müşterisi tarafından dövülen esnafı… Herhangi bir taşrayı değil, Adapazarı’nı, Adapazarı’nın yakın tarihini anlatıyor Necati Mert. Adapazarı mikro evreninde, 12 Mart döneminden günümüze, Türkiye’nin toplumsal ve politik değişim sürecini anlatıyor. Solculuğun ve sağcılığın değişimini… Sadece gündelik ve politik hikâyat değil ama… Memleket Kitabevi, Necati Mert’in kendi yazarlık serüveniyle iç içe, taşrada edebiyat ve düşünce uğraşının canlı resimlerini sunuyor.